به نقل از «آنا»

مصرف خودسرانه دارو در ۶۸ درصد از افراد مسن

تاریخ انتشار: ۱ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۵۶۳۰۵۵

طاهره زروک، متخصص داخلی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه سلامت خبرگزاری علم و فناوری آنا، درباره عوارض مصرف زیاد آنتی بیوتیک ها و مسکن ها اظهار کرد: کلیه ها بسیار مستعد آسیب ناشی از داروهای مختلفی هستند که وارد بدن می شود.

 
وی افزود: "کلیه" به عنوان یک ارگان مهم بدن وظیفه عروق خونی و خون رسانی بسیار وسیع را بر عهده دارد، همین عامل باعث می شود تا غلظت بالایی از موادی که وارد بدن می شود را دریافت کند و این مسئله منجر به قرار گرفتن سلول های کلیه در معرض غلظت بالایی از سموم شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

زروک تصریح کرد: معمولا داروهای زیادی می توانند باعث آسیب به کلیه شوند و از این میان آنتی بیوتیک و مسکن ها از گروه داروهای شایعی هستند که منجر به آسیب کلیه می شود. 

نارسایی کلیه؛ عارضه ای بر اثر مصرف مسکن ها

این متخصص داخلی ادامه داد: تظاهرات آسیب کلیه متنوع است و از اختلالات الکترولیتی تا مشکلات در ادرار مانند خون در ادرار، پروتئین در ادرار، اختلالات اسید و باز تا نارسایی کلیه را شامل می شود، بیشترین عوارض کلیه، نارسایی کلیه ای است که به صورت حاد بر اثر مصرف داروهای مسکن و آنتی بیوتیک ها ایجاد می شود، به اینصورت که عملکرد کلیه به صورت حاد در عرض چند روز افت می کند و در نتیجه نمی تواند از عهده مواد دفعی مانند اوره و کراتین که در داخل بدن حاصل سوخت و ساز و دریافت مواد غذایی است، بر بیاید. 

مصرف بروفن حتی با دز کم؛ خطرناک برای برخی ها

وی بیان کرد: آسیب به کلیه با هر مسکنی می تواند بروز یابد، مثلا با داروهای ایندومتاسین و کتورولاک بیشتر و با مصرف داروهای بروفن کمتر آسیب می رساند، اما باید دقت کنیم که با این وجود داروی بروفن حتی با دز کم که عوارض کمتری دارد در برخی از افراد احتمال بروز آسیب های کلیوی را به همراه خواهد داشت. 

دریافت عادتی مصرف استامینوفن منع شود

زروک درباره جایگزین کردن داروهای دیگر برای قرص های آنتی بیوتیک و مسکن ها گفت: برخی ها استامینوفن را جایگزین می کنند که با توجه به شواهد در دسترس کنونی و عدم قطعیت نقش استامینوفن در آسیب کلیه، مسکن انتخابی برای استفاده در بیماران پرخطر است، ولی باید دریافت عادتی آن منع شود و اگر از نظر پزشک لازم بود با نظارت پزشک مورد استفاده قرار گیرد.

۶۸ درصد از افراد مسن خودسرانه دارو مصرف می کنند 

این متخصص داخلی با اشاره به آمار دقیق مصرف مسکن ها و آنتی بیوتیک ها در داخل کشور اظهار کرد: مقالات متعددی پیرامون گزارش مصرف داروهای مختلف به تفکیک شهر های کشور در اینترنت منتشر شده و شیوع و میزان مصرف آنها را ذکر کرده است. مقاله ای در چند سال گذشته منتشر شده است که به بررسی میزان مصرف خودسرانه دارو از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ در ایران اقدام کرده است که ماحصل بررسی مقالات منتشر شده ۱۵ ساله پیرامون استفاده از داروهاست‌ و ذکر کرده که شیوع کلی خود درمانی در ایران ۵۳ درصد، در دانش آموزان ۶۷ درصد، در افراد خانوار ۳۶ درصد است و بالاترین میزان مصرف داروهای خود سرانه را در افراد مسن گزارش کرده و گفته ۶۸ درصد افراد مسن مصرف خودسرانه دارو دارند که مهم ترین علت خوددرمانی این افراد را علائم خفیف بیماری اعلام کرده است و داروهای مصرفی آنها مسکن ها و سپس آنتی بیوتیک ها و قطره های چشمی لحاظ شده است و مهم ترین گروه بیماری های آنها که خوددرمانی می کردند، بیماری های تنفسی بوده است که این نتایج نشان دهنده شیوع نسبتا بالای خود درمانی در جامعه ایرانی نسبت به سایر کشورهاست. 

برای کاهش خوددرمانی فروش داروهای بدون نسخه را منع کنیم 

زروک با بیان اینکه بیشترین رده سنی مصرف داروهای خودسرانه افراد مسن هستند؛ تاکید کرد: به منظور جلوگیری از مصرف خودسرانه داروها باید آگاهی عمومی افراد را افزایش دهیم، فرهنگ سازی کنیم و روی عملکرد داروخانه ها و پزشکان نظارت داشته باشیم؛ چرا که در همه کشورها داروهای بدون نسخه هم به فروش می رسند و باید جلوی آنها گرفته شود و اگر با نظارت دقیق دستور دهیم که داروخانه ها حق ندارند بدون تجویز پزشک داروی مسکن و آنتی بیوتیک را در اختیار بیماران قرار دهند، گام بسیار مفیدی در کاهش خوددرمانی خواهیم بر داشت.برخی از بیماران کلیوی مسکن را دارو نمی دانند و خودسرانه استفاده می کنند.

زروک در پاسخ به این سوال که چگونه می توان با فرهنگ سازی مناسب از مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها جلوگیری کرد، گفت: باید به افراد این آگاهی را داد که حتی گاهی اوقات یک دز دارو می‌تواند عوارض فاجعه باری ایجاد کند‌. در مورد مصرف آنتی بیوتیک ها در کتاب دانشجویان پزشکی ذکر شده است و حتی گاهی یک دز هم می تواند منجر به ایجاد مشکل به خصوص در افراد مسن یا افراد پرخطر شود، در مورد مسکن ها هم همچین نظری وجود دارد، افراد معمول فکر می کنند که مسکن جزئی از دارو به حساب نمی آید و وقتی بیماری با نارسایی کلیه به پزشک مراجعه می کند با شرح حال از او متوجه می شویم که گاهی اوقات مسکن را جزو دارو نمی دانند؛ چرا که مسکن ها علاوه بر اینکه دارو هستند عوارض بسیار زیادی برای بدن دارند که نباید خودسر مصرف شوند؛ بنابراین باید تمام داروها را با کنترل پزشک استفاده کنیم.
بیماران تنفسی بدون تجویز پزشک داروی مصرف نکنند!

این متخصص داخلی درباره راهکارهای مدیریت کاهش عوارض مصرف آنتی بیوتیک ها، گفت: در قدم اول باید از مصرف خود سرانه داروها پرهیز شود که بیشتر مواقع با این اقدام می توان از بروز مشکلات دیگر پرهیز کرد، در بسیاری از کشورها به خصوص ایران داروهایی هستند که بدون تجویز پزشک قابل تهیه باشند و خیلی از بیماران تنفسی هم در صورت بروز آبریزش بینی بدون نسخه پزشک خودسرانه دارو استفاده می کنند که گاهی اوقات ویروس های موجود در بدن هستند که چنین علائمی را نشان می دهند.

لزوم کافی بودن مایعات بدن قبل از تجویز دارو

زروک با بیان اینکه ممکن است ناگزیر به مصرف آنتی بیوتیک ها در برخی از بیماری ها باشیم؛ تاکید کرد: کم خطرترین نوع آنتی بیوتیک ها در افراد پرخطر مورد استفاده قرار بگیرد و اگر قصد تجویز آنتی بیوتیک برای فردی را داریم که دچار بیرون روی و دارای بدن کم حجم است، باید قبل از تجویز آنتی بیوتیک به او بگوییم اصلاح حجم داشته باشد، یعنی بدن پرآب و خوبی داشته باشد، اگر اختلال الکترولیتی در بدن بیماران وجود داشته باشد که معمولا بیماران بستری را شامل می شود و با توجه به اینکه نمی دانیم در بدن افراد سرپایی چه اتفاقاتی افتاده است، باید قبل از تجویز دارو حتما به بررسی کافی بودن حجم و مایعات بدن بیمار اقدام کنیم. 

دز داروی آنتی بیوتیک متناسب با عملکرد کلیه بیمار تجویز شود 

این متخصص داخلی افزود: دز داروهای تجویز شده باید بر اساس عملکرد کلیه بیماران تنظیم شود و مدت زمان مصرف دارو تا حداقل کاهش یابد و سایر مواردی که منجر به آسیب کلیه می شود را منع کنیم. مثلا، اگر آنتی بیوتیک مصرف می کند دیگر نباید به صورت همزمان مسکن استفاده کند. باید عملکرد کلیه در افراد پرخطر مانند سالمندان، مبتلایان به نارسایی کلیوی و فشار خون بالا و دیابت و بیماری های همراه مزمنی پس از شروع مصرف آنتی بیوتیک ها هر ۲ تا ۳ روز یکبار ارزیابی شود، حتی در برخی از افراد شاید لازم باشد که هرروز عملکرد کلیه شان ارزیابی شود.

اثر منفی آنتی بیوتیک ها بر مادران باردار 

زروک با اشاره به اینکه آیا شواهدی وجود دارد پیرامون این موضوع که مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها بر پوکی استخوان یا گرفتگی عروق تأثیر بگذارد، تاکید کرد: برای عفوت های ادراری لاین بندی وجود دارد، مثلا در خط اول باید از آنتی بیوتیک های کم خطری مانند نیتروفورانتوئین و کوتریموکسازول استفاده شود، سپس در خط های بعدی داروی سیپروفلاکساسین یا از خانواده آن استفاده شود، نمی توان از داروی شایعی مانند کوتریموکسازول در عفونت های ادراری مادر باردار به خصوص در ۳ ماهه اول و ۳ ماهه سوم استفاده شود. سیپروفلاکساسین به وفور در بانوان پس از سوزش ادرار مورد استفاده قرار می گیرد که مادران در دوران بارداری به هیچ عنوان مجاز به استفاده از آنها نیستند؛ چرا که باعث اختلالات غضروف جنینی می شود و حتی کودکان تا سن ۱۳ سالگی و در برخی از رفرنس ها تا سنین ۱۵ و ۱۸ سالگی مجاز به مصرف نیستند؛ چرا که در رشد اختلال را ایجاد می کند؛ بنابراین بیشتر آنتی بیوتیک ها برای مادران باردار مجاز نیست و تجویز آنها متناسب با سن حاملگی مادر و چند ماهه بودن جنین مدنظر قرار گیرد، پس بعضی از آنتی بیوتیک ها برای مادران باردار اثر منفی خواهد گذاشت.

عوارض مصرف داروی NSAID

این متخصص داخلی درباره NSAID گفت: NSAID از گروه داروهای ضد التهاب، ضد درد و ضد تب غیر استروئیدی هستند که در شرایط مختلف مانند دردهای مزمن ناشی از آرتروز، بیماری های روماتیستی، سرطان ها و دردهای عضلانی اسکلتی استفاده می شود و مردم به وفور داروهایی مانند بروفن، دیکلوفناک، کتورولاک، ناپروکسن، ایندومتاسین، سلکسیب و ... را مصرف می کنند که علاوه بر ایجاد نارسایی کلیه به تاثیر نامناسب بر کنترل فشار خون بالا نقش دارد و بر اثر مصرف طولانی التهاب بدن و افزایش خطر سرطان کلیه ایجاد می شود و در بیمارانی که نارسایی قلبی دارند مصرف این دارو منجر به تشدید نارسایی قلبی خواهد شد. 

غربالگری بدن در صورت مصرف زیاد مسکن ها الزامی است 

زروک در پایان گفت: توصیه می شود افرادی که از NSAID یا مسکن ها به صورت زیاد استفاده میکنند از نظر وجود شواهد بیماری کلیوی حتما غربالگری شوند.

انتهای پیام/

منبع: آنا

کلیدواژه: دارو نسخه پزشکی داروخانه مصرف آنتی بیوتیک ها مصرف خودسرانه دارو آنتی بیوتیک ها آنتی بیوتیک ها متخصص داخلی نارسایی کلیه مصرف داروهای عملکرد کلیه آسیب کلیه افراد مسن مصرف دارو بیماری ها مصرف خود مسکن ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۵۶۳۰۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بلایی که با خوردن ۴ استامینوفن سرتان می‌آید

به گزارش خبرآنلاین، اگر عادت به مصرف داروهایی دارید، که پزشک آنها را تجویز نکرده و دلیل انتخاب‌تان توصیه‌ای دیگران است، باید بدانید که بروز علائم بیماری در همه افراد یکسان نیست و داروها هم پاسخگویی یکسان برای همه ندارند.

همشهری آنلاین در گزارشی نوشت: حذف ارز ترجیحی داروها، قیمت‌ داروی بدون و نسخه یعنی OTC‌ها را هم افزایش داده چون پوشش بیمه‌ای ندارند. به‌نظر می‌رسد که این افزایش قیمت تا حدودی افزایش بی‌رویه مصرف داروهای بدون نسخه را کنترل کرده باشد. این نکته را دکتر سیدعلی فاطمی، نایب‌رئیس سابق انجمن داروسازان ایران عنوان می‌کند. به‌گفته این کارشناس حوزه دارو، مسکن‌ها و داروهای سرفه بیشترین مصرف را به‌عنوان داروهای OTC دارند. البته میزان مصرف این داروها در ایران و جهان تقریبا یکسان است و واقعی شدن قیمت‌ این داروها پس از اصلاح سیاست‌های ارزی و حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی ما را هم‌رتبه بقیه کشورها از نظر میزان مصرف قرار داده است.

عوارض حاد و مزمن

فاطمی با اشاره به فرهنگ خرید دارو بدون ردوبدل شدن اطلاعات بیمار عنوان می‌کند: برای فروش دارو به بیمار یا هر فرد مراجعه‌کننده باید شرح حال کامل و مشکل به دکتر داروخانه ارائه شود، اما خرید داروهای بدون نسخه در داروخانه‌های کشور در حالی انجام می‌شود که هیچ شرحی درباره بیماری و داروی مورد نیاز بیماران رد و بدل نمی‌شود. این فرهنگ تقریبا بین مردم جا افتاده و آنها هم نیازی به ارائه این توضیحات نمی‌بییند و مستقیما دارو را مطالبه می‌کنند. داروساز هم براساس ضوابطی که وجود دارد، این داروها را عرضه می‌کند.

او با تاکید بر این که داروهای OTC به‌معنای صددرصد بی‌خطر نیستند، ادامه می‌دهد: این داروها می‌توانند عوارض حاد و مزمن هم داشته باشند. عوارض حاد آنهایی هستند که مصرف‌کننده بلافاصله بعد از خوردن دارو با آن مواجه می‌شود و در عوارض مزمن هم فرد ممکن است سال‌ها بعد با مشکلات ناشی از مصرف این داروها مواجه شود. به‌عنوان مثال اگر کسی مشکلات کلیوی داشته باشد، با مصرف آنها به‌تدریج دچار نارسایی می‌شود.

مصرف آسیب‌زای ۴ استامینوفن

فاطمی با اشاره به مصرف بالای استامینوفن در کشور بیان می‌کند: این دارو را مردم به‌عنوان یک داروی بی‌ضرر یا کم‌ضرر می‌شناسند اما عوارض این دارو هم درصورت مصرف بی رویه قابل توجه است. اگر بیمار ۴ استامینوفن ۵۰۰ میلی‌گرمی در روز استفاده کند دچار مسمومیت کبدی یا کما خواهد شد.

او تاکید می‌کند: همین حالا حدود ۲۰۰ مسکن در فهرست‌ دارویی کشور وجود دارد که همه آنها درصورت خرید بدون نسخه باید طبق دستور و توصیه پزشک داروخانه مورد مصرف قرار بگیرد که شاهد چنین چیزی هم نیستیم.

عفونت را خودسرانه درمان نکنید

این کارشناس دارویی درباره عوارض مصرف خودسرانه داروهای بدون نسخه عنوان می‌کند: برخی در مواجهه با اسهال به‌دنبال داروهای بدون نسخه برای رفع مشکل هستند، اما موارد عفونی اسهال را نباید با مصرف خودسرانه دارو، درمان کرد. باید عفونت موجود در بدن فرد درمان شود. در این باره بیمار نباید اقدام به مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها هم کند چون آنتی‌بیوتیک جزو داروهای OTC نیست.

عوارض نسل قدیم سرماخوردگی‌ها

فاطمی با اشاره به این که داروهای OTC برای سرماخوردگی یا حساسیت‌های فصلی نسل قدیم و جدید دارند، توضیح می‌دهد: نسل قدیم این داروها خواب‌آوری شدید دارند و فرد درصورت مصرف بیش‌از اندازه آنتی‌هیستامین‌ها در فعالیت کاری و رانندگی با مخاطراتی مواجه می‌شود. نسل جدید این داروها خواب‌آوری کمتری دارند اما OTC نیستند و باید از سوی پزشک تجویز شوند.

داروی توصیه‌ای نخرید

به گفته این کارشناس دارویی، فرهنگ بد دیگری که در کشور ما وجود دارد این است که فرد دارویی که استفاده و تجربه مصرف آن را دارد، به دیگران توصیه می‌کند.

فاطمی در توضیح بیشتر بیان می‌کند: این فرهنگ غلطی است چون حتی سردرد در افراد یکسان نیست و برای خرید داروی مسکن‌ باید شرح حال از سوی دکتر داروخانه گرفته شود. نکته مهم این است که هر درد یا سردردی با هر مسکنی برطرف نمی‌شود. به همین دلیل انواع و اقسام مسکن‌ها در بازار دارویی کشور وجود دارد و پزشکان یا دکتر داروخانه می‌توانند بر اساس نیاز بیمار آن را تجویز کند. دردهای قاعدگی، مفاصل یا سردرد با مسکن‌های متفاوت، پاسخگویی مختلف دارند، تجویز به‌اصطلاح عمه و خاله برای مصرف داروها، به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

نظر پزشک را بپرسید

فاطمی با بیان این که تداخلات دارویی هم باید مدنظر قرار بگیرد، عنوان می‌کند: تداخلات دارویی درباره داروهای OTC اهمیت زیادی دارد. این داروها با داروهای انعقاد خون تداخل مصرف دارند.

او ادامه می‌دهد: فرد مبتلا به بیماری‌های قلبی که داروی وارفارین استفاده می‌کند نباید داروهای OTC را بدون تجویز پزشک مصرف کند. حتی مصرف همزمان آنتی‌بیوتیک و مسکن هم می‌تواند کارایی آنها را تحت‌تأثیر قرار دهد.

به گفته این کارشناس دارویی، اوتی‌سی‌ها همچنین می‌توانند جذب ویتامین را مختل کنند و به همین دلیل کسانی که مصرف بالایی در داروها دارند باید از دکتر داروخانه درباره تداخلات دارویی اطلاعات لازم را بگیرند تا اثربخشی داروی اصلی که استفاده می‌کنند کمتر نشود و مشکلاتی برای بیماران ایجاد نکند.

فاطمی با بیان این که خواندن بروشورهای دارویی هم اهمیت زیادی دارد، عنوان می‌کند: البته فرهنگ خواندن بروشور یا دستور مصرف داروها در ایران کم‌رنگ است و به نوعی مردم توجهی به آنها ندارند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که درصد کمی از مردم هنگام خرید دارو، بروشور آن را مطالبه و مطالعه می‌کنند یا درباره دارو اطلاعات کامل را از مسئول فنی یا دکتر داروخانه می‌گیرند. درحالی‌که این مسئله اصل ضروری خرید دارو است و باید از عوارض جانبی، میزان مصرف‌ و احتمال تداخل آن با داروهای دیگر مطلع شد.

او تاکید می‌کند: توصیه جدی این است که هر نوع داروی بدون نسخه الزاما از داروخانه و با نظر دکتر داروخانه تهیه شود. درصورت عدم‌دسترسی به بروشور داروها، سایت های معتبر در اینترنت منابع خوبی برای کسب اطلاعات لازم هستند. این منابع معتبر به راحتی در دسترس مصرف‌کنندگان قرار دارد و می‌توان هشدارهای دارویی را در آنها مطالعه کرد.

این کارشناس دارویی هشدار می‌دهد که استفاده طولانی‌مدت از داروهای OTC توصیه نمی‌شود چون می‌تواند هم عوارض جانبی داشته باشد و هم برخی از آنها به‌تدریج اثربخشی خود را از دست خواهند داد.

اثر معکوس برخی داروها

اینطور گفته می‌شود که مصرف مداوم داروها باعث کاهش اثربخشی آنها می‌شود و فاطمی در این باره می‌گوید: این مسئله درباره همه داروهای OTC صدق نمی‌کند. مثلا درباره آنتی‌بیوتیک‌ها اگر بدون نسخه تهیه و بدون تجویز پزشک مصرف شود، باکتری‌های بدن با آنها سازگاری پیدا می‌کند و باید آنتی‌بیوتیک‌های قوی‌تر تجویز شود.

او ادامه می‌دهد: در برخی داروهای ضداسهال و ضداحتقان بینی هم این مسئله وجود دارد و اگر زیاد استفاده شود می‌تواند اثر معکوس هم داشته باشد. داروهای ضدیبوست هم می‌توانند این شرایط را به‌وجود بیاورند. عمده آنها گیاهی هستند و بهتر است هر چند وقت یک‌بار تغییر کنند.

۴۷۲۳۶

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1900064